Deveyi sağlam kazığa bağlamak veya iç denetim
Ender de olsa, gazetelerde çıkan bir takım haber başlıkları vardır.
-Acemi bankacı meşhur bankayı 3 milyar zarar ettirdi
-Bankacı bankasını dolandırdı
-Muhasebeci, firmasında yüklü miktarda parayı hesabına aktardı
-Dernek muhasebe sorumlusu derneği milyonlar dolandırdı
Bu gibi başlıkları gördükçe, mesleğimde yaşadıklarım, bu tip olayların nasıl farkına varılabileceği gibi konularla birlikte dini bir söylem de aklıma gelir.
Bedevinin biri, Hazreti Peygamberi ziyarete gelir.
Peygamberimiz, deveni nereye bıraktın? diye sorar.
Bedevi Allaha emanet ettim şeklinde bir cevap verince,
Allahın Resulu Peygamberimiz ona; “Evvela deveni sağlam kazığa bağla, sonra Allaha emanet et” der.
Burada şeytan, şeytanın insanları kandırması, dini bilgiler gibi konulara girmeye niyetimiz yok.
Ama özellikle muhasebe konusunda, şirketlerde tekrar tekrar denetim çok önemlidir.
İyi bir denetim sistemi kurmak devenizi bağlamakla eşdeğerdir.
Bir muhasebeci, önüne gelen evrakın önce mevzuata uygun olarak düzenlenip düzenlenmediğini inceler, ancak mevzuata uygun bulursa, bu defa malın fiilen alınıp alınmadığını da kontrol ederek, daha sonra faturadaki miktar, fiyat, tutar kontrolünü yaparak evrakın kaydedilip kaydedilmeyeceğine karar verecektir.
Öyle herhangi birinin al bunu kaydet demesi, bir fatura veya evrakın muhasebeye kaydedilmesi için yeterli değildir.
Herhangi bir belge muhasebe hesaplarına kaydedildikten sonra da işlemlerin devamı takip edilmelidir.
Tutar ödendi mi?
Ödeme kime yapıldı?
Nasıl yapıldı?
Doğru mu ödendi?
Yine bir başka kontrol konusu, belge vergi mevzuatına, tek düzen hesap sistemine uygun yapılmış mıdır?
Buraya kadar saydığımız veya saymaya çalıştığımız kontrollar, evrakın kaydedilmesin ile ilgili ön kontrollardır.
Bu kontrol işlemlerinden başka, yine ayrı bir kimse tarafından, ( bu kimse patron olur, iç denetçi veya bir başka görevli olur)
a. Satınalma servisi
b. Ambar servisi
c. Finansman servisi
d. İmalat servisi gibi servislerle ilişkisi de göz önüne alınarak faturanın incelemesi yapılmalıdır.
Uzun lafın kısası firmada kesinlikle bir iç denetim veya kontrol sistemi kurulmalıdır.
Diyeceksiniz ki, muhasebeciler var ya, Yeminli Mali Müşavirler var ya.
Hayır, Bunlar yeterli değildir.
Bir yeminli mali müşavir veya danışman genel anlamda evrak ve hesap kaydı incelemesi yapar, fiilen işletmenin ve servislerin içinde değildir.
Biz fiilen işletme faaliyetlerinin, işletme içi denetim ile evrakın denetiminden bahsetmekteyiz.
Yazımızın devamında iç denetimin veya iç kontrolün tarifleri ve nasıl yapıldığını açıklamaya çalışacağız.
Bu arada, şunu da ilave etmek isterim. İnternette yaptığım bir araştırma sonucu iç denetimin artık geriye dönük teftiş ve kontrollerden çok kurumun ileriye dönük risk ve değerlendirmelerini de içerdiğini gördüm.
Yazımın devamında internetten yaptığım alıntıları biraz değiştirerek kullanacağım. İnşallah kafa karıştırmam.
İÇ DENETİM NEDİR?
.
Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsünün (The Institute of Internal Auditors-IIA) tanımına göre;
.
“İç denetim, bir kurumun faaliyetlerini geliştirmek ve onlara değer katmak amacını güden bağımsız ve objektif bir güvence ve danışmanlık faaliyetidir. İç denetim, kurumun risk yönetim, kontrol ve yönetişim (kurumsal yönetim) süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek ve geliştirmek amacına yönelik sistemli ve disiplinli bir yaklaşım getirerek kurumun amaçlarına ulaşmasına yardımcı olur.” .
İç denetimin işletme organizasyonu içindeki konumunu değerlendirdiğimizde; İç denetim, bir organizasyon yapısı içinde bağımsız bir değerlendirme fonksiyonu için kurulan ve kurumun faaliyetlerini kontrol ve değerlendirme hizmetlerini sunan bir birimdir. İç denetimin amacı gözden geçirilen faaliyetlerle ilgili bir takım analizler, değerlendirmeler, tavsiyeler ve yorumlar yaparak yönetimin tüm üyelerine sorumluluklarını etkili bir biçimde yerine getirmede yardımcı olmaktır. İç denetim yapısının yeterliliğinden ve etkinliğinden yönetim sorumludur.
.
Diğer bir açıdan iç denetim mali nitelikteki faaliyetler ile mali nitelikte olmayan faaliyetlerin gözden geçirilerek değerlemesinin yapıldığı bir denetim türüdür.
.
İç denetim işletmedeki kontrollerin etkinliğini ölçmeyi ve bu kontrolleri değerlemeyi hedef alır.
Bu açıdan çok önemli bir yönetim kontrol aracıdır.
İç denetim üst yönetim için aynı zamanda müşavirlik/danışmanlık hizmeti de vermekte ve yönetimin bilgiye dayanan kararlar almasını sağlamaktadır.
.
İç denetim raporlarında faaliyetlerin etkinliği ve verimliliği araştırılarak bu konuda yönetime tavsiyelerde bulunur.
Geleneksel anlamda iç denetim faaliyetlerinin hedefi her türlü riski bulmak ve ortadan kaldırmaktır.
Başka bir ifade ile iç denetim birimi işletme içerisinde faaliyetlerin önceden belirlenen standartlara, politikalara ve hedeflere uygun bir şekilde yerine getirilip getirilmediğini kontrol eden bir birimdir.
.
Son dönemde her alanda yaşanan büyük değişimler ve artan rekabet ortamı, önceleri çok dar ve sınırlı olarak algılanıp, değerlendirilen ve uygulanan iç denetim fonksiyonunu da önemli oranda değiştirmiş, kurumun amaçlarına ulaşmasında yönetimin en temel yardımcılarından birisi haline gelmiştir.
.
İşletmelerde iç denetim; risk ve kontrol değerleme faaliyetlerine destek sağlar, işletme faaliyetlerini izler, faaliyetlere ilişkin risk ve kontrol faaliyetleri ile ilgili önerilerde bulunur, kontrollerin uygunluğunu ve etkinliğini test eder.
İç Denetim, mali denetim, uygunluk denetimi, operasyonel denetim ve bilgi sistemleri denetimi gibi çeşitli denetim faaliyetlerini içerir.
.
İç denetim faaliyetinin yönetimi ve bu faaliyetin yönetici ve personelinin nitelik ve sayısı iç denetimden beklentilerin karşılanması açısından önem kazanmaktadır.
Bu nedenle iç denetim biriminde bir yönetici ile yeterli nitelik ve sayıda iç denetçi görev yapmalıdır.
Devamı haftaya
Yazar : Cevdet Akçakoca / YMM
Eko Haber
