Bağımsız denetçi kim olacak? Nasıl olacakta sona gelindi
Bilindiği üzere 1535 madde den oluşan 6102 sayılı yeni TTK,14.02.2011 Tarihli 27846 sayılı Resmi gazetede yayınlanarak genel anlamda 01.07.2012’de yürürlüğe girecek. 1956 yılından bu yana ticaretimizi düzenleyen yürürlük teki 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu 01.07.2012 de yerini yepyeni bir Kanuna bırakacak, bu yeni kanun ticaret hayatımıza da pek çok yenilikleri de getiriyor.
Bunlardan öne çıkanlardan bazılarını sayacak olursak; tek kişi ortaklı sermaye şirketi kurula bilmesi, tüzel kişi ortağın yönetim kurulun da temsili, elektronik genel kurul yapılabilmesi, şirketlere web sayfası zorunluluğu, fatura ve teyit mektuplarının elektronik ortamda oluşturulması ve saklanması ve tutulması zorunlu def terlerlerin elektronik ortamda tutulması gibi daha pek çok değişikliği ticaret hayatımıza getiriyor.
Yürürlükteki kanunda zorunlu olmayan SPK ,BDDK ve EPDK ya tabi olan şirketlerde zorunlu olan Bağımsız Denetim de 01.01.2013 tarihin den itibaren yeni TTK ile tüm sermaye şirketlerine zorunlu kılınıyor.
Yeni TTK’nın ikinci kitabının dördüncü kısmının üçüncü bölümünde 397.maddesinin birinci fıkrasın da Anonim şirketlerin ve şirket topluluğunun finansal tabloları denetçi tarafından, uluslar arası denetim standartlarıyla uyumlu Türkiye Denetim Standartlarına göre denetlenir. Yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu içinde yer alan finansal bilgilerin, denetlenen finansal tablolar ile tutarlı olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığı da denetim kapsamı içindedir. İkinci fıkrasın dada Denetçinin denetiminden geçmemiş finansal tablolar ile yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu düzenlenmemiş hükmündedir.
Yine yeni TTK’nın limited şirketlerle ilgili bölümünün 635. maddesinde Anonim şirketin denetçiye ve işlem denetçileriyle denetime ve özel denetime ilişkin hükümleri limited şirketlere de uygulanır der. İkinci fıkranın şirketler için ne kara önemli bir durum olduğunu vurgulamak için koyu renkle yazdım. Bu fıkranın anlamı ne demek diye baktığımız da yıl sonun da genel kurulun yönetim kurulunu ibra etmemesi ve bunu bağlı olarak yönetim kurulunun istifasını sunarak yeni yönetim kurulunun seçilerek şirketin finansal tabloları ve yönetimin faaliyet raporunun denetimden geçerek olumlu görüş alması gerekiyor. Yeni TTK’nın 397.maddesinin ikinci fıkrasıyla ilgili geniş anlamda bir çalışmayı başka bir yazım da siz değerli okurlarla paylaşacağım için bura da detayına inmeyeceğim.
Bu çalışmamda yazımın da başlığından uzaklaşmamak için denetimle ilgili yeni TTK’nın ilgili madde numaraları başlıklarıyla geçeceğim. Yeni TTK’nın 398.maddesi denetimin konusunu ve kapsamını 399.maddesi denetçinin seçimi, görevden alınması ve sözleşmemin feshini 400.maddesi denetçi olabilecekleri 401.maddesi denetçinin ibraz yükümü ve bilgi alma hakkını 402.maddesi denetim raporunu 403.maddesi denetçi görüşler yazılarını 404.maddesi denetçilerin sır saklamadan doğan sorumluluğunu 405.maddesi şirket ile denetçi arasındaki görüş ayrılıklarını 406. maddesi topluluk ilişkileri için özel denetçi denetimini içermektedir.
Her ne kadar kanun maddelerinin tümün içeriğine değinmesem de 400.maddeye biraz bakmadan geçmenin doğru olmayacağını düşünüyorum. 400.maddenin birinci fıkrasında Denetçi, ancak ortakları yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir unvanının taşıyan bir bağımsız denetleme kuruluşu olabilir.
Orta ve küçük ölçekli anonim şirketler,bir veya birden fazla yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşaviri denetçi olarak seçe bilirler.
Bağımsız denetleme kuruluşlarının kuruluş ve çalışma esasları ile denetleme elamanlarının niteliklerini Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan,Bakanlar Kurulunca yürürlüğe konulacak bir yönetmelikle düzenlenir hükmü yer almaktadır.Yine yeni TTK’nın geçici 2.maddesinde Kamu tüzel kişiliğini haiz Türkiye Denetim Standartları Kurulu kuruluncaya kadar, 397.maddede belirtilen Türkiye Denetim Standartları;Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (TÜRMOB) ile ilişkili bir Kurul tarafından uluslar arası denetim standartlarıyla uyumlu olarak belirlenir.
Kurulun, hangi kurum ve kuruluşların temsilcilerinden oluşacağı ile çalışma usul ve esasları, TÜRMOB tarafından hazırlanacak ve Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine yayımlanacak bir yönetmelikle düzenlenir hükmü yer almaktadır.
Bilindiği üzere SPK halen Bağımsız Denetçi Lisanslama sınavlarını yapmakta ve uzun zamanadır bu sınavın yapılmasıyla ilgili TÜRMOB ile SPK arsında sorunlar yaşanmakta idi. TÜRMOB meslek örgütü olarak bu sınavları kendilerinin yapması gerektiğini savunmakta idi, SPK ise denetim standartlarını kendisi yayınladığı için sınavları kendisinin yapmasının gerektiğini savunuyordu.
Geçtiğimiz yıl 01.11.2010 da TÜRMOB Bağımsız Denetim Merkezi Kurulmasına İlişkin Esaslar Hakkında Tebliği yayımladı.Kısa bir süre sonrada odalardan gelen görüş ve önerilerle doğrultusunda yeni düzenleme yapılacaktır açıklamasıyla 12.01.2011 de tebliğ geri çekilmişti.
Uzun zamandır meslek mensuplarının kafasında soru işareti olarak duran bu durum 5-9 Ekim 11 tarihleri arasında yapılan İSMMMO’nun düzenlemiş olduğu, X.Türkiye Muhasebe Denetimi Sempozyumu ve IV. Uluslararası Türkiye Muhasebe Denetimi Sempozyumu Kurumsallaşma ve Denetim başlığı altında Antalya Rixos Sungate Hotel de yapılan açıklamalarla netlik kazandı.
Sempozyumun açılış konuşmasını yapan İSMMMO Başkanı Yahya ARIKAN konuşmasında yeni TTK ile birçok şeyin değiştiği gibi muhasebecilik mesleğinin de değişime hazırlanmasına vurgu yaparak, 01.01.2013 tarihi itibariyle finansal tabloların Türkiye Finansal Raporlama Standartlarına göre hazırlanmaya başlamasıyla birlikte aynı tarihten itibaren sermaye şirketleri için yeni TTK ile Bağımsız Denetim zorunluluğunun getirildiğini hatırlatarak. Bu süreçlere meslek mensuplarının hazırlanması konusun da İSMMMO’nun çalışmaları hakkın da bilgi verdi. Başkan yeni dönem de de geçmişte olduğu gibi meslek mensuplarının bu durumdan yüzlerinin akıyla çıkacaklarını söyledi.
Yeni döneme hazırlık için TÜRMOB ile birlikte bir çalışma yaptıklarını ve meslek mensuplarının yeni döneme hazırlanmaları için Temmuz ayında başlayan ve Ekim ayının sonun da tamamlanacak bir eğitici eğitimlerinin sonuna yaklaştıklarını anlattı.Başkan yeni dönemde Bağımsız Denetçi olacakların TÜRMOB tarafından ruhsat almış meslek mensupları arasından olması gerektiğini ve bu kişilerin tekrar sınava tabi tutulmasının yanlış olduğuna vurgu yaparak,bunun TÜRMOB ile yaptıkları çalışmada hazırlanan eğitmenler tarafından verilecek yeni TTK,Denetim ve TFRS eğitimleri sonun da belirlenmesinden yana olduğunu söyledi.Başkan denetim işinin meslek mensuplarının tek başlarına yapamayacakları kanun da da bahsedildiği gibi ortakları YMM veya SMMM’ler olan denetim kuruluşları tarafından yapılabileceğine vurgulayarak meslek mensuplarının birleşerek şirketleşmelerinin zamanın geldiğini söyleyerek kurumsallaşmanın önemini belirtti.
Açılış konuşmasında söz alan TÜRMOB Başkanı Nail SANLI da yeni dönemle ilgili konuşmasın da yeni TTK’’nın geçici 2. maddede vermiş olduğu görevle ilgili çalışmalarını tamamladıklarını ve çok yakında Maliye Bakanlığının görüşüne sunulacağını söyledi. Birlik başkanı daha önce yayımlanan ve geri çekilen Bağımsız Denetim Merkezi Kurulmasına İlişkin Esaslar Tebliğinin de tekrar çok yakın bir zaman da yayımlayacaklarını söyledi. Yayımlanacak tebliğde İSMMMO ile birlikte yapılan çalışma da olduğu gibi ruhsat almış meslek mensuplarının bir eğitime tabi tutulacakları ve bu eğitimlerin sonun da başarılı olanların Bağımsız Denetçi Kütüğüne kayıt olacaklarını söyledi.
Eğitimlerin Kasım, Aralık ve Ocak aylarında yapılacağını, bu eğitime katılmak isteyenlerin odalara başvuracaklarını ve kademeli olarak başvuranların eğitime alınacaklarını söyledi. Eğitimler üç başlık altında TTK, Denetim ve TFRS şeklinde olacağını ve toplam da tahmini 120 saat gibi bir eğitime olacağını, bu eğitimlere başlayanların derse katılımları zorunlu olacak, belgelendirilebilir mücbir sebeplerin olması halinde toplam ders saatinin %10’luk kısmına kadar müsamaha gösterileceğine de dikkat çekti.
Sempozyuma katılan YMM üstatlarımdan aldığım bilgiye göre YMM odaları da benzer bir çalışmaya başlamış ve onlarda çok yakında kademeli olarak bir eğitime başlayacaklarmış.
Sempozyum panelistlerin den Gümrük ve Ticaret Bakanlığı temsilcisi İmdat ERSOY da Bakanlıklarına verilen yeni TTK’nın geçici 3.maddesindeki yönetmelik çalışmalarının tamamlandığını söyledi. Üst Kurulun, denetim firmalarının ve denetçilerin nasıl denetileceğiyle ilgili bir bilgisayar program üzerinde çalıştıklarını ve denetim firmalar arının internet üzerinden bu programdaki forumları her ay denetimini yaptıkları firmalara gittikleri zaman yapılan inceleme ve çalışma kağıtlarıyla ilgili bilgileri dolduracaklarını ve böylelikle denetim firmaları bir yıl sonu denetimi değil sürekli bir denetimin yapmalarının sağlanmasını istediklerini söyledi.
.
Bir başka panelist olan Maliye Bakanlığı temsilcisi Bora TOLGAOĞLU da Bakanlıklarının yeni TTK’ya uyum için vergi kanunlarında değişikliklerin hazırlandığını ve yeni TTK ile birlikte değişikliklerinde yürürlüğe gireceğini söyledi. Tekdüzen Hesap Planın da ki gerekli değişikliler, elektronik ortamda defter tutulması ve tastiği gibi konularla ilgili yasa değişikliklerinin hazırlandığını söyledi.
Sempozyumuna katılan konuşmacılar ve panelistlerin ki bunun içinde meslek odası temsilcileri, denetim sektörü temsilcileri, iş dünyası temsilcileri, düzenleyici üst kurul temsilcileri, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı temsilcisi, Maliye Bakanlığı temsilcilerinin ortak açıklaması herkes kendi kurum ve kuruluşuna yeni dönemde üzerlerine düşen görevlerinin tamamlamışlar. Çok açık bir şekilde tüm konuşmacılar yeni TTK’nın 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe girecek şekilde hazır olduklarını söylediler.
Sonuç olarak,6102 sayılı yeni TTK 01.07.2012 de çok büyük bir ihtimalle kanun da belirtildiği tarihte yürürlüğe girecek. Bağımsız Denetçi yeterlilik belgesini TÜRMOB’un eğitimlerine katılan meslek mensupları alacaklar ve kanunda ön görülen 01.01.2013 tarihinden itibaren denetimlere zamanında başlayacaklar.
Bu makalenin yayın hakları Muhasebe Türk'e aittir.
Muhasebe Türk web adresi kaynak gösterilerek kullanılabilir.
http://www.muhasebeturk.org
Turgay ÇELİK -turgay.celik@ismmmo.org.tr
SMMM & Bağımsız Denetçi
